Waloryzacja to coroczny, automatyczny proces podnoszenia świadczeń emerytalno-rentowych, mający na celu zachowanie ich realnej wartości wobec inflacji i wzrostu płac. Przeprowadzana jest na podstawie art. 89 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Podstawa prawna
- Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. 2024 poz. 1631).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 19 lipca 2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (M.P. 2024 poz. 1122).
- Komunikaty GUS – wskaźniki cen towarów i usług oraz realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.
- Komunikat MRPiPS z 14 lutego 2025 r. ogłaszający ostateczny wskaźnik waloryzacji (M.P. 2025 poz. 129)
Jak wylicza się wskaźnik waloryzacji?
- Średnioroczny wskaźnik cen (inflacja) – GUS podał, że w 2024 r. ceny wzrosły o 3,6 %.
- Realny wzrost płac – GUS podał, że płace realne w 2024 r. wzrosły o 9,5 %.
- Podstawową formułą jest: wskaźnik waloryzacji = inflacja + min. 20 % realnego wzrostu płac
Wartość 20 % z 9,5 % to 1,9 %, więc:
3,6 % + 1,9 % = 5,5 %
Kiedy i w jaki sposób następuje waloryzacja?
- Data: od 1 marca 2025 r.
- Z urzędu: emeryt/rencista nie musi składać żadnego wniosku.
- Decyzja ZUS: każdy otrzyma w lutym/początkach marca pisemne zawiadomienie o nowej wysokości świadczenia
Zakres waloryzowanych świadczeń
Obejmuje emerytury i renty w systemie:
- powszechnym (ZUS),
- rolniczym (KRUS),
- mundurowym,
a także: - świadczenia przedemerytalne,
- renty socjalne,
- nauczycielskie świadczenia kompensacyjne,
- dodatki (np. pielęgnacyjny, kombatancki)
Wybrane nowe kwoty od 1 marca 2025 r.
| Rodzaj świadczenia | Nowa minimalna kwota | Wzrost brutto |
|---|---|---|
| Emerytura / renta całkowita / rodzinna / socjalna | 1 878,91 zł | + 97,95 zł |
| Renta częściowa | 1 409,18 zł | + 73,46 zł |
| Renta wypadkowa (całkowita) | 2 254,69 zł | + 117,54 zł |
| Renta wypadkowa (częściowa) | 1 691,02 zł | + 88,16 zł |
| Dodatek pielęgnacyjny / kombatancki / za tajne nauczanie | 348,22 zł | + 18,15 zł |
Ile to kosztuje budżet?
Koszt waloryzacji w 2025 r. oszacowano na ok. 22,8 mld zł, co pokrywa wzrost świadczeń dla ponad 9 mln beneficjentów
Najczęstsze pytania emerytów
- Czy dostanę trzynastkę jednocześnie z waloryzacją?
Tak – ZUS wysyła osobne decyzje: o waloryzacji i o „trzynastce” (§13. emerytury) - Czy może być dodatkowa waloryzacja w sierpniu?
Na razie nie ma obowiązującej regulacji. Rozważane są plany wprowadzenia „sprawiedliwej waloryzacji” z gwarantowanym + 150 zł, ale projekt nie wszedł jeszcze do Sejmu - Czy waloryzacja chroni realną siłę nabywczą?
Mechanizm łączy inflację z częścią wzrostu płac, ale przy wysokiej inflacji realna wartość świadczeń może spadać między waloryzacjami.
Co dalej?
- Na początku 2026 r. GUS opublikuje dane za rok 2025, na podstawie których Rada Ministrów wyda rozporządzenie ws. wskaźnika waloryzacji na 2026 r.
- Zgodnie z propozycją MRPiPS, podwyżka w 2026 r. wyniesie co najmniej 4,9 % (20 % realnego wzrostu płac 2025)
Waloryzacja 2025 r. wyniosła 5,5 %, a od marca emeryci i renciści otrzymali podwyżki zgodnie z ustawowymi regułami, bez konieczności składania wniosków. Jeśli masz pytania dotyczące konkretnej wysokości swojego świadczenia lub samego procesu, koniecznie skontaktuj się z infolinią ZUS lub odwiedź swój urząd emerytalny.
Limity dorabiania (I połowa 2025)
Od 1 czerwca do 31 sierpnia 2025 r. obowiązują nowe kwartalne limity przychodów z pracy lub działalności gospodarczej, których przekroczenie wpływa na wysokość lub zawieszenie emerytury:
- Bez wpływu na świadczenie – przychód do 70 % przeciętnego wynagrodzenia z I kw. 2025 r., tj. do 6 273,60 zł brutto miesięcznie.
- Zmniejszenie świadczenia – gdy przychód przekroczy 6 273,60 zł, ale nie więcej niż 130 % przeciętnego wynagrodzenia (do 11 650,97 zł), emerytura zostanie pomniejszona o kwotę nadwyżki ponad próg 70 %.
- Zawieszenie świadczenia – przychód powyżej 11 650,97 zł spowoduje wstrzymanie wypłaty emerytury na ten okres
Dla pełnej jasności:
| Rodzaj limitu | Próg (brutto) | Skutek |
|---|---|---|
| 70 % przeciętnego wynagrodzenia | 6 273,60 zł | brak zmian w waloryzowanym świadczeniu |
| Między 70 % a 130 % | 6 273,60 – 11 650,97 zł | pomniejszenie o nadwyżkę |
| Powyżej 130 % | > 11 650,97 zł | całkowite zawieszenie wypłaty |
„Czternasta emerytura” (dodatkowe roczne świadczenie)
Chociaż waloryzacja jest tylko raz w roku, ustawodawca przewidział też dodatkowe, jednorazowe świadczenie („czternastka”), wypłacane w drugiej połowie roku:
- Kwota: 1 878,91 zł brutto (identyczna z minimalną emeryturą po waloryzacji)
- Termin wypłaty: projekt rozporządzenia Rady Ministrów wskazuje na wrzesień 2025 r. (choć niektóre media piszą o lipcu, oficjalnie jest to drugi lub trzeci kwartał)
- Kto otrzyma pełną kwotę: emeryci i renciści, których podstawowe świadczenie (emerytura/renta) nie przekracza 2 900 zł brutto. Powyżej tej kwoty „czternastka” ulega pomniejszeniu zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę” aż do minimalnej dopuszczalnej kwoty 50 zł brutto.
